Wisława Szymborska

Wisława Szymborska (właść. Maria Wisława Anna Szymborska-Włodek) to jedna z najwybitniejszych polskich poetek. Za swoją twórczość otrzymała w 1996 roku Nagrodę Nobla. Oprócz wierszy, pisywała również felietony, eseje oraz podejmowała się tłumaczeń. Najpopularniejszym jej wierszem jest prawdopodobnie "Kot w pustym mieszkaniu", znajdujący się w tomiku "Koniec i początek".

Podstawowe dane:

Data i miejsce urodzenia: 2 lipca 1923, Prowent
Data i miejsce śmierci: 1 lutego 2012, Kraków
Popularne utwory: Wołanie do Yeti, Koniec i początek
Gatunki literackie: Poezja

Opis autorki

Dzieciństwo i młodość

Wisława Szymborska przyszła na świat 2 lipca 1923 roku w Bninie – niewielkiej miejscowości pod Poznaniem. Tak wskazuje jej metryka, ale według relacji jej rodziny urodziła się w Kórniku. Jako ciekawostkę należy uznać fakt, że Wisława to drugie imię poetki. Na pierwsze rodzice dali jej Maria, a bliscy nazywali ją Ichną, od zdrobnienia Marychna. Matką poetki była Anna Maria z domu Rottermund, a ojcem Wincenty Szymborski, który pracował jako zarządca dóbr zakopiańskich i kórnickich hrabiego Władysława Zamoyskiego. Maria Wisława miała starszą siostrę Nawoję. Kiedy w zaledwie rok po przyjeździe Szymborskich do Kórnika zmarł hrabia Zamoyski, rodzina przeniosła się na 5 lat do Torunia, a następnie na stałe do Krakowa.

To w stolicy Małopolski młoda Wisława Szymborska rozpoczęła naukę najpierw w Szkole Powszechnej im. Józefy Joteyko, a później uczęszczała do Gimnazjum Sióstr Urszulanek, zaś podczas II wojny światowej pobierała naukę na tajnych kompletach. Zdała maturę w 1941 roku.

Dorosłość Wisławy Szymborskiej

Po maturze, w 1943 roku, Wisława Szymborska podjęła pracę urzędniczki na kolei, co pozwoliło jej uniknąć wywiezienia na roboty do III Rzeszy. W tym samym czasie po raz pierwszy wykonała ilustracje do książki, a także zaczęła pisać opowiadania i wiersze. Miała ogromny talent plastyczny.

Po wojnie, od 1945 roku, zaczęła brać aktywny udział w życiu literackim Krakowa, m.in. jako członkini grupy literackiej „Inaczej”. Podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie przeniosła się na socjologię. Dyplomu nie uzyskała, z uwagi na trudną sytuację finansową musiała zrezygnować z dalszego kształcenia.

W kwietniu 1948 roku wyszła za mąż za poetę, Adama Włodka, z którym zamieszkała w Krakowie w Domu Literatów, gdzie rozwinęła w końcu swoje skrzydła jako autorka. Małżeństwo przetrwało zaledwie 6 lat. Od 1967 roku Wisława była związana z pisarzem Kornelem Filipowiczem, który zmarł w 1990 roku. Nigdy nie mieszkali ze sobą ani nie sformalizowali związku.

W latach 1945–1966 Szymborska należała do PZPR, a w 1975 roku podpisała protestacyjny List 59 przeciwko zmianom w konstytucji. W styczniu 1978 poparła deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych.

Poetka zmarła 1 lutego 2012 roku w czasie snu, w swoim mieszkaniu. Pogrzeb odbył się 9 lutego 2012 roku, a urna z prochami noblistki została złożona w grobie rodzinnym na cmentarzu Rakowickim.

Kariera literacka

Wisława Szymborska szybko odkryła, że pisanie opowiadań i wierszy sprawia jej prawdziwą przyjemność. Pierwsze poematy publikowała w krakowskim „Dzienniku Polskim”, a później w „Walce” i w „Pokoleniu”. W 1949 roku chciała wydać tomik „Wiersze” (albo „Szycie sztandarów”), ale nie doszło to do skutku w wyniku cenzury PRL.

Pierwszy tom poetycki, który opublikowała Wisława Szymborska zatytułowany był „Dlatego żyjemy”. Pojawił się on w księgarniach 1952 roku i w tym samym roku Szymborska wstąpiła do Związku Literatów Polskich. W 1954 roku autorka wydała zbiór „Pytania zadawane sobie”, pisany w duchu ówczesnej epoki. Wiersze te nigdy później nie ukazały się w późniejszych wyborach jej poezji czy w antologiach.

Poetka aktywnie działała w „Życiu Literackim”. W latach 1953–1966 kierowała działem poezji, współredagowała z Włodzimierzem Maciągiem rubrykę „Poczta literacka” oraz publikowała felietony wydane później w jednym tomie pod tytułem „Lektury nadobowiązkowe”. Od 1983 roku współpracowała z „Tygodnikiem Powszechnym”. W 1988 roku została członkiem Pen Clubu, a w 2001 roku – członkiem honorowym Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury.

Wisława Szymborska jest uznawana za twórczynię i jednocześnie propagatorkę żartobliwych gatunków literackich. Wielokrotnie była odznaczana za swoją twórczość, m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Orderem Orła Białego. Najważniejszą jej nagrodą w dorobku był Nobel w dziedzinie literatury, jaki został jej przyznany 3 października 1996 roku „za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.

Wiersze i zbiory poezji Szymborskiej zostały przetłumaczone na 42 języki. Świetnie sprzedają się w Niemczech czy w USA.

więcej